کد مطلب:43993 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:27

گنجینه پرسمان » خانواده و زندگي

اهميت اقتصاد در اسلام چگونه است؟

بررسي آيات و روايات و احاديث و فقه اسلامي، عنايت آيين اسلام را نسبت به اقتصاد روشن ميسازد و شما ميتوانيد اين مطلب را از توجه به امور ياد شده در زير به دست آوريد:
1. مال يك وديعه الهي است
برخي از آيات قرآن، مال را يك وديعه الهي معرفي ميكند كه از جانب خدا در اختيار بشر قرار گرفته است. در اين مورد به دو آيه ياد شده در زير توجه فرماييد:
«....وَاَنْفِقُوا مِمَّا جَعَلَكم مُسْتَخْلَفين فِيهِ...» حديد/7
[از آنچه خداوند شمارا نماينده خويش درآن ساخته انفاق كنيد.]
«... وَاتُوهُم مِنْ مَالِ الله الَّذي اتَاكُم....» نور/33
[از مالي كه خداوند به شما بخشيده است در اختيار بردگان بگذاريد.]
در آيه نخست مال وديعه خدا و بشر نماينده او در روي زمين، و در آيه دوم خدا مالك مال معرفي شده است، اگر مال و ثروت، يك پديده زشت ونامرغوبي ميبود، هرگز به عنوان وديعه الهي، و يا مال خدا، معرفي نميشد. به خاطر چنين موقعيتي كه مال و ثروت دارد، قرآن از آن به لفظ (خير) ياد ميكند و ميفرمايد:
«كُتِبَ عَلَيْكُم اِذَا حَضَرَ اَحَدَكُمُ الْمَوتَ اِنْ تَرَكَ خَيْرَاً اْلوَصِيَّه لِلْوَالِدَينِ وَ الْاَقْرَبينَ..» بقره/180
[برشما تكليف است كه هرگاه مرگ يكي از شما را فرا گرفت اگر خيري (مالي ) از خود به جا گذارده باشيد درباره آن به والدين و نزديكان سفارش كنيد.]
به خاطر همين است كه مال دنيا در احاديث اسلامي مايه پرهيزكاري و وسيله كسب آخرت و دوري از ستم بر ديگران معرفي شده است.
پيامبر گرامي (ص) ميفرمايد:
]بينيازي وسيله خوبي براي تقوا است[ ( وسائل الشيعه:12/ب6ح1)
و امام صادق (ع) ميفرمايد:
]دنيا كمك خوبي براي آخرت است [ ( وسائل الشيعه:16/ب6ح2)
و نيز ميفرمايد:
] بينيازي كه تو را از ستم باز دارد بهتر از فقري است كه تو را برگناه وادار سازد[ ( وسائل الشيعه:17/ب6ح7)
2. دعوت به كار
در اسلام به كار و كوشش دعوت اكيدي شده است كه به نقل برخي از آن ميپردازيم.
امام هشتم (ع) ميفرمايد:
] آن كس كه براي تامين زندگي خانواده خويش تلاش ميكند از مجاهد در راه خدا ارزشمندتر است [ ( وسائل الشيعه:12/43 ب23/ح2)
شايد علت ارزشمند بودن اين است كه هيچ جهاد نظامي بدون پشتوانه اقتصادي كامل نيست و كارگر با عمل خود آن پشتوانه را تامين ميكند.
3. تقدير و سپاس از كارگر
تقدير و سپاس از كار كارگر خود مايه اصالت بخشيدن به كار و كوشش است، شخصيتي مانند پيابر(ص) موقع مراجعت از جنگ تبوك با سعد انصاري روبرو شد كه به استقبال وي آمده بود، او با دست خشن و پينه بسته خود با پيامبر مصافحه كرد پيامبر فرمود: چرا دستت چنين شده است؟ وي در پاسخ گفت: با بيل وطناب كار ميكنم و هزينه زن و فرزندم را فراهم ميسازم در اين موقع پيامبر دست او را بوسيد و گفت اين دستي است كه آتش به آن اصابت نميكند.( اسدالغابه:2/262)
4. پيشگام در كار و كوشش
سخنان و تقديرهاي پيشوايان اسلام در حدود توصيه و سفارش نبود بلكه خود عملا در اين مورد پيشگام بودند. امام موسي بن جعفر (ع) در زمين خود مشغول كار بود و از شدت كار و يا گرمي هوا پاهاي اودر عرق فرو نشسته بود، يكي از دوستان امام به او گفت: چرا اين كار را به ديگري واگذار نميكني؟ امام به او گفت:
] پيامبر و امير مؤمنان و همه پيشوايان با دست خويش كار ميكردند و اين كار پيامبران و رسولان و اوصيا آنان و صالحان ميباشد. [ ( وسائلالشيعه:12/23)
5. مبارزه شديد با تنبلي
اسلام خواهان دخالت تمام افراد در مسؤوليت و وظايفي است كه نظام عادلانه اسلام آن را معين كرده است تا از اين طريق تمام افراد در توليد به طور مستقيم يا غير مستقيم دخالت داشته باشند. از اين جهت اسلام به شديدترين وجه با تنبلي و بيكاري و زندگي انگلي مبارزه كرده و پيشواي هفتم حضرت موسي بن جعفر (ع) فرمود:
« اِنَّ اللهَ ليُبغض العبدَ النَّوّام وانّ الله ليبغض العبد الفارغ» ( وسائلالشيعه:12/36-37)
[خداوند بنده پر خواب و بيكار را دشمن ميداند]
و پيامبر گرامي فرمود:
]آن كس كه بار زندگي خود را بر دوش ديگران بيندازد از رحمت خدا دوراست[ ( وسائلالشيعه:21/36- 37)
6. عنايت به توليد
مهمترين نكته در زندگي پيشوايان اسلام اين است كه ميكوشيدند از دسترنج خود زندگي كنند با اين كه زندگي از بيتالمال براي آنان بياشكال است و يكي از مصارف بيتالمال محسوب ميشوند، معالوصف آنان تا حد امكان از درآمد كار خود مصرف كرده و از اين طريق عمل خود را سرمشق ديگران قرار دادهاند.
امام صادق (ع) ميفرمايد: من در برخي از اراضي مزروعي خود كار ميكنم و عرق ميريزم با اين كه كساني هستند كه براي من كار كنند، اين كار را من ميكنم تا عملاًً بگويم خدايا من دنبال روزي حلال هستم. ( وسائلالشيعه:12/23،ب9،ح8)
هنگامي كه امام بيل به دست ميگيرد و عرق ازاو ميچكد از او در اين باره سؤال ميشود امام ميفرمايد:
[من دوست دارم كه مرد در طلب روزي زير آفتاب سوزان ناراحت شود] (وسائلالشيعه: 12/23،ب 9، ح7 )
7. عنايت به صنايع
در احاديث اسلامي، كشاورزان گنجهاي خدا در روي زمين معرفي شدهاند.
در فرمان امام علي (ع) به مالك اشتر صنعتگران تحت عنوان ذويالصنايع مورد توصيه قرار گرفته و در اين باره چنين ميخوانيم:
]آنان ريشههاي سود و وسيله استراحت مردم ميباشند[ (نهجالبلاغهبخشنامهها،ن53)
در يكي از روايات اسلامي ميخوانيم:
«اوحي إلي داودَ انّك نعم العبد لولا انّك تأكل من بيت المال ولا تعمل بيدك» (وسائل الشيعه 12/22 ب 9 ح 3)
[خداوند به داوود وحي كرد و گفت: بنده خوبي هستي جز اينكه از بيتالمال ميخوري و با دست خود كار نميكني]
اين پيامبر گرامي با اين كه رأس يك حكومت عادلانه بود گريست تا اينكه توانست آهن را نرم كند و از ان زره بسازد و خدمات اجتماعي را رايگان انجام دهد.

---

سيماي اقتصاد اسلامي
آية الله جعفر سبحاني